Wat we ook vinden van liberalisering van oude overheidsdiensten, laat het duidelijk zijn: openbaar vervoer is een nutsvoorziening en dus een zorg en verantwoordelijk voor de overheid. We laten private bedrijven en medewerkers geld verdienen aan in de grond overheidsgeld want zonder enorme investeringen in de infrastructuur (bij de spoorwegen natuurlijk de railsen, maar busmaatschappij verdienen hun geld gewoon op door de overheid 100% gefinancieerde wegen}. Dus als we het nodig vinden om een prachtig systeem van de OV-chip in te voeren dan kan het niet anders dat de overheid de regels stelt en niet de particuliere betrokken bedrijven.
De OV-chip is een prachtig idee: de heb een elektronisch kaartje, je begint je reis, je laat je kaartje zien aan een elektronische lezer en als je op bestemming bent dan stap je uit door je af te melden. Je betaalt de kilometers die je hebt gereisd.
Eenvoudig en het zou de betrokken vervoersbedrijven een goede gelegenheid zijn hun wat complexe en soms ontspoorde regels, soorten abonnementen, uitzonderingen en tegen het licht te houden en het allemaal wat transparanter en uniformer maken.
En als men gebruik wil maken van de nu steeds meer geoptimaliseerde centrale systemen van vertragingen, omleidingen en andere bijzonderheden, dan is voor de berekening van je openbaarvervoerskosten eigenlijk het meest klantvriendelijke en transparantste systeem het volgende:
- er is één organisatie die namens alle betrokken vervoerders de administratie en uitgifte van de OV chip organiseert en het geld over de vervoerders verdeeld. Deze overheidsorganisatie kan indien nodig de eventuele opgegevens persoonsgegevens op juistheid checken in het Persoonsregister. De kaarten kunnen via het internet of via de bureaus’van de burgelijke stand worden aangevraagd.
- het systeem wordt op één dag (na een proefperiode in de regio Rotterdam) voor het gehele openbaar vervoer (trein, metro, tram, bus, veerpont) ingevoerd.
- bij de toegang en uitgang van (een onderdeel) van het netwerk moet de reiziger door een poortje, dat opengaat als men zijn chip-kaart bij het leesvenster houdt. men kan dus niet ongemerkt aan de reis beginnen, respectievelijk vergeten zich uit te melden bij het einde van een traject of de reis.
- bij de toegang van het netwerk kan men als reiziger steeds extra aangeven (met een knop op de lezer) dat op de reis een of meerdere kinderen (tot 6 jaar), één of meerdere honden, respectievelijk een fiets mee gaat (alleen bepaalde poortjes). Het poortje zal wat betreft het openen ook rekening houden met reisgenoten en fietsen.
- de prijs voor het gebruik van het openbaar vervoer is een uniforme prijs per kilometer, die voor het hele land en voor alle vervoersvormen, geldt. De overheid bepaalt de prijs per kilometer. Voor kilometers die buiten de spits worden gereden geldt een korting van 30%. De spits is op werkdagen van 07.00 tot 09.00 en van 16:30 tot 18:30uur. Per dag (laatste 24 aan-één-gesloten-uren) hoeft men nooit meer te betalen dan het door de overheid vastgestelde maximale dagtarief. Het dagtarief is de kilometerprijs exclusief eventuele kortingen voor vertragingen en omleidingen.
- het aantal gereden kilometers wordt bepaald door de afstand tussen het incheck en uitcheck punt. Indien tussen incheck en uitcheck meerdere trajecten mogelijk zijn, wordt per definitie de kortste berekend.
- bij vertragingen, omleidingen e.d. wordt direct de schade met het kilometer bedrag automatisch verrekend.
- Indien de reis gebeurd met extra comfort (bijvoorbeel 1ste klasse), snellere treinen/bussen, OV-taxi’s e.d. dan kan de reiziger bij het gebruik maken van, en dus toegang tot die extra faciliteiten, zijn OV-chip extra laten lezen, respectievelijk uit checken. Dus kastje in de 1ste klasse coupes van treinen. Deze extra faciliteiten worden dan op de gebruikelijke wijze afgerekend.
- er zijn twee soorten chip-kaarten: op naam en anoniem.
- reizigers die gebruik van een anonieme chip moeten hun chip vooraf voldoende opladen, het bedrag aan kilometers wordt direct van de kaart afgeschreven (= dus een debet kaart). Na de reis kan het overgebleven saldo bij iedere pin-automaat op de eigen rekening direct worden teruggestort (bankrekening van op-en afwaarderen van een anonieme chip blijft buiten de databanken van de OV-chipkaart-organisatie). Indien het saldo onvoldoende is gaat het uitcheck poortje niet open en moet men eerst afrekenen of opladen, voordat men het OV-netwerk kan verlaten. Eigenlijk zou iedere bankpas ook als anonieme OV-chip moeten werken.
- gebruikers van een anonieme pas kunnen op de oplaad-machines ook de gereisde trajecten van maximaal één jaar terug bekijken en – indien gewenst – verzoeken deze naar een in te voeren email adres te mailen.
- reizigers die gebruik maken van een OV-chip op naam (voorzien van officiële naam/pasfoto/geslacht/geboortejaar) kunnen de OV-chip persoonlijk onbeperkt voor het netwerk gebruiken en krijgen achteraf 1x per maand een afrekening, die per automatische incasso (met voorrang) wordt geïnd.
- reizigers kunnen hun OV-chip op naam vooraf opladen. Indien het maandelijkse bedrag volledig kan worden afgeboekt van het aanwezige saldo krijgt de niet-anonieme reiziger 10% korting op de kilometer-afrekening.
- alleen reizigers met een OV-chip op naam kunnen gebruik maken van kortingen die aan frequente reizigers wordt gegeven. Eventuele relevante kortingen en speciale rechten worden automatisch, indien het systeem constateert dat aan de voorwaarden is/wordt voldaan, aan alle OV-chip-kaart-houders toegekend en berekend. Men hoeft zich daar niet speciaal (vooraf) op te abonneren of op te geven/aan te melden. Voorbeelden: als het systeem constateert dat een reizigers regelmatig een bepaald traject bijna dagelijks steeds aflegt dan krijgt men op een zeker moment een korting die gelijkstaat aan wat nu een traject abonnement heet; óf: als een reiziger in het afgelopen jaar een bepaald bedrag aan kilometers overschrijdt mag men de verdere totale periode van 12 maanden gratis reizen (nu heet dat een OV-jaarkaart). Gezinskortingen: het systeem constateert dat ongeveer gelijktijdig een aantal reizigers, geregistreerd als wonende op hetzelfde adres, zich op één plek incheckt en uitcheckt en dus blijkbaar samen reizen.
- alleen reizigers met een OV-chip op naam kunnen gebruik maken van leefdtijd- of functie-gebonden kortingen: kinderen van 6 tot 12 jaar: 70% korting; kinderen van 12-18jaar 50% korting, studenten gratis in weekend of midweek, 65-plus kortingen e.d.
- via het internet en/of via de oplaad automaten kunnen de OV-chips geladen worden met actie-coupons voor speciale marketing acties (bijvoorbeeld gratis reizen met het boekenweek geschenk; gratis reizen als gift van een bedrijf of organisatie, e.d.). De waarde van de coupons hebben geen effect op de berekening van andere kortingen in verband met frequent reizen en leeftijd.
- oplaad automaten staan op alle (bus/metro en trein) stations, bij bepaalde winkels, bij alle middelbare scholen en bij openbare gebouwen. Alle pin-automaten worden geschikt gemaakt als oplaad station.
- de gegevens over gebruikte trajecten kunnen door de OV-chip-organisatie worden gebruikt voor het anoniem maken van capaciteitsberekeningen van de verschillende OV trajecten. Alleen deze capaciteits-gegevens worden aan de vervoerders ter beschikking gesteld. De afrekening van de OV-Chip organisatie gebeurd op basis van haar administratie, onder overheidstoezicht, plaats aan de vervoerders. De vervoerders krijgen dus nooit persoonsgegevens van de gebruikers van de trajecten.
Dit had het kunnen zijn, en dit is wat de knoeiers er van hebben gemaakt:
- één of andere mafkees heeft bedacht dat je bij ieder keer inchecken een opstart-tarief in rekening moet brengen, in navolging van het ook al maffe regel van de strippen-kaart: aantal zones + één! Niet uit te leggen, niet transparant naar de kilometerprijs, onnodig ingewikkeld.
- we laten de gebruiker zoeken naar de in- en uitcheck plekken: soms zijn er poortjes, soms staan er paaltjes op het perron, dan weer in de traversen, dan weer in de hal of voor het station. Gevolg: zoektochten naar paaltjes op momenten dat men een trein wil halen; ontbreken van poortjes: fraude door zwartrijden en veel ellende voor mensen die per ongeluk vergeten in te checken (worden bij controle opeens behandeld als misdadigers) of vergeten uit te checken: irritatie en ongemak (terug fietsen naar station om vergeten uitcheck actie als nog goed te zetten.) Wat een blamage en wat een onwil om het systeem goed uit te rollen.
- Iedere vervoersmaatschappij zijn eigen paaltjes en in/uitcheck apparaten: klant onvriendelijk (opstap tarief, oponthoud bij overstappen) dat geldt zeker in gesloten overstap gebieden (binnen één station).
- Er is niet één maar meerdere uitgevers van OV-chipkaarten: naast de OV-chip organisatie is er ook de NS die al zijn abonnement houders dwingt om een eigen kaart te hebben, met aparte en ingewikkelde identiteitscontrole: gevolg: ingewikkelde en onbegrijpelijk procedures om met een OV-chip kaart te kunnen reizen. maar alle vervoerders geven hun eigen kaarten uit)
- Geen rekening gehouden met meereizende kinderen, honden en fietsen: dus naast het nieuwe systeem toch weer dat tijdvretende bij automaten in een rij staan om papieren kaartjes te kopen. (Met één voet in het moderne tijdperk van de chips, met de andere gewoon nog in het ouderwets kaartjes knippen)
- inflexibele 1ste en 2de geregistreerde klas OV-chips. je kunt dus niet als 2de klas reiziger voor één reis besluiten maar eens 1ste klasse te reizen, terwijl de oplossing daarvoor zo voor de hand ligt. Zie boven.
- als je dan een OV-chip kaart hebt en je hebt er een saldo opgezet, moet je eerst nog even aanmelden: waarom in godsnaam: wat een bureaucratie.
- Overigens het op saldo reizen voor geregistreerde reizigers is een schande: heel veel dood geld staat op OV-chip Kaarten. Dit moet door de politiek ogenblikkelijk verboden worden.
- Als je bij de OV-chip kaart een kaart on-line hebt besteld (levertijd tussen de eén en twee weken, (terwijl de kaart besteld voor 17.00uur dus gewoon de volgende dag in de bus hoort te leggen; dit is het internet-tijdperk!), en als je de kaart in de bus hebt, dan duurt het nog dagen voordat je die kaart kan registeren bij de NS om op saldo te kunnen reizen. De noodzaak van apart registreren is natuurlijk al een schande, want er staat saldo op en je bent bij de OV-chip-kaart organisatie gewoon geregistreerd en een pasfoto staat op de kaart! Dat de computer-systemen van de NS blijkbaar niet in een fractie van een seconde weet dat er een OV-chip is uitgegeven is gewoon een misdaad tegen de klant. (als je de NS daar over belt legt de klantenservice dame overigens gewoon de hoorn op de haak, want zo is het nu eenmaal meneer! Ja, de NS heeft nog veel te leren).
- de vervoerders hebben niet begrepen dat met de OV-chip ze de hele procedure rond vooraf kopen en registreren van abonnementen niet meer nodig is.
- de vervoerders hebben niet begrepen dat het geld teruggeven bij vertragingen en omleidingen, volldig automatisch en direct via de OV-chip kan.
Waarom gebruiken we bij het invoeren van dergelijke systemen niet onze hersenen en lijken het allemaal ongeluksprojecten te worden of met een halfwasse klant-ontvriendelijke uitwerking. Vaak ook technisch onvolkomen. Of het nu gaat om het invoeren van het patienten-info-systeem, het codicil, het nieuwe paspoort. het rammelt allemaal en lijkt op essentiele punten bedacht door mensen (IT’ers?) die geen enkel oog hebben voor klantentevredenheid, klantgedrag, design en de mogelijkheden van de techniek in het internettijdperk.
Wat betreft de OV-chip is dit allemaal wel een parlementaire enquête waard, waarbij ik niet uitsluit dat een deel van de ellende wordt/is veroorzaakt door kortzichtige besturing vanuit de politiek zelf.