In de blog ‘verenoflood.nu‘ op 13 december een artikel over “Fakenews over #fakenews: praat de paus poep?” van Frans Groenendijk. De daar beschreven trend dat ook de serieuze media geheel zijn opgegaan in leugens, verzinsels en bedrog.
Vraag is wat we hier aan kunnen doen?
Ik bedoel natuurlijk niet meer wetgeving, maar er is een tijd geweest (in de tijd dat ik opgroeide en samen met mijn vader iedere ochtend alle kranten las en samen naar de politieke debatten keken op TV, en uiteindelijk politicologie ben gaan studeren) dat we allemaal vonden dat – ondanks verschillen van maatschappelijke en politieke inzichten – je de lezer/kijker respectievelijk je ’tegenstander’ niet onderuithaalt met verzonnen, verdraaide, onvolledige, suggestieve berichten.
Natuurlijk was er een grijs gebied (ik weet nog dat ik op een bijeenkomst van DS’70 was (de enige politieke partij waar ik ooit één keer ben geweest) en de VARA de volgende dag daarover in ‘Achter het Nieuws’ zorgvuldig alleen hele oude mannen en vrouwen in beeld bracht terwijl de zaal – uit eigen waarneming – toch echt vol zat met ook studenten en jonge ambtenaren, vaders en moeders). Fout, en toch was iedereen het er toen wel over eens dat dat eigenlijk niet kon en mocht. Misschien werd het bij alleen de VARA en Vrij Nederland wel een beetje verwacht, maar nooit ging het echt over serieuze issues van bedrog en leugens en als er al een keer – al dan niet per ongeluk – een ‘fout’ werd gemaakt in de informatievoorziening en dat uitkwam werd er door de betrokkenen uitvoerig een mea culpa uitgesproken. Politici stapte gewoon op. Ja, Rutte, dat deden ze toen nog.
En natuurlijk er werd wel zo nu en dan wat onder het tapijt geveegd – met name als het ging over het koningshuis – maar ook daarvan wist eigenlijk iedereen wel dat eigenlijk dat niet klopte.
En natuurlijk kon er in de politieke discussie in de kamer of in de kranten fel en hard worden gediscussieerd. Het ene sloot het andere gelukkig niet uit. Ook werd er wel op de man gespeeld, maar ook dat veroorzaakte toch altijd wel wat gêne, en werd zeker niet door iedereen gewaardeerd.
De Duitse bezetting – leek wel – drukte nog zwaar op de morele standaarden in die tijd.
Wanneer is dat misgegaan. Nederland eigenlijk sinds de oprichting van 10-over-rood, van af dat moment ging het niet meer om de inhoudelijk – op goede informatie – gevoerde politieke discussie, maar over de maat nemen van je politieke tegenstanders, niet alleen inhoudelijk maar dus dan ook op de persoon. Probleem met deze analyse is dat het ook fout is gegaan in alle andere westerse landen, inclusief de VS.
Eigenlijk belijden in woord de journalisten en politici nog steeds deze norm, maar vervolgens is eigenlijk niets meer te vertrouwen: journalisten niet, media niet, politici niet, bloggers niet, EU-niet, CPB-niet, Obama-niet, …
En ik puzzel me gek wat je zou kunnen en moeten doen om het respect en de inhoudelijkheid van de maatschappelijke en politieke discussie weer terug te krijgen. Het begint uiteraard thuis en op de (basis)school, maar hoe?
Lange en waarschijnlijk wrede weg nog te gaan.