Ik wil graag aannemen dat het voor een land goed is dat als banken dreigen om te vallen dat de overheid moet bijspringen en ingrijpen. In Nederland is dat met verschillende banken een paar jaar gelden gebeurd; nu is België en Frankrijk met Dexia aan de buurt. Dt gebeurd nadat toen de eerste golf van banken problemen zich had voorgedaan de politici hadden verzekert dat dit niet meer gaat gebeuren en men heeft dus veel maatregelen genomen. Dat heeft niet geholpen en dat heeft alles te maken over de cultuur die binnen banken heerst en waaraan de politici niets willen doen. Er zijn twee opmerkingen te maken over dit soort hulp van de overheid aan (private) banken:
1. De vraag is hoe het überhaupt mogelijk is dat, zoals Dexia, banken in de problemen komen, vooral door de onder-dekking van zogenaamde “bad” investeringen, in het geval van Dexia met Griekse Staatsobligaties en met slechte hypotheken uit de VS. Immers de banken hebben ons de laatste jaren bezworen dat het uitbetalen van enorme topsalarissen en bonussen zo nodig was om – op de wereld markt! – top kwaliteit aan bankmedewerkers te werven en vast te houden. Die topasalaridssen en bonussen zijn royaal uitgekeerd, en toch in de problemen. Bijna niemand lijkt nu te zeggen: hé banken jullie hebben toch top-personeel, hoe kunnen die nu in Griekse staatspapieren investeren terwijl iedereen behalve onze kabouters in Den Haag weten dat daar geen geld wordt verdient en die papieren die niets waard zijn. Hoe kan het nu dat ze zulke slechte hypotheken uit de VS kunnen aankopen? Nu iedereen die inzicht heeft wat bonussen met de organisatie en betrokken medewerkers doen zal zich daarentegen niet verbazen over deze effecten: bonussen is de kanker van het bedrijfsleven en dient te worden vermeden. De overheid had dus na de laatste bankencrisis onverwijld moeten besluiten bonussen bij banken te verbieden omdat bonussen medewerkers doen gaan voor de risicovolle korte termijn terwijl banken per definitie uit den boze.
2. Los van de garanties die de overheid spaarders biedt bij het omvallen van een bank (zoals Icesave) zal als de de overheid moet ingrijpen bij een bank, zou dat altijd aanleiding moeten zijn schoon schip te maken. Helaas heeft in 2008 onze Wouter Bos, hoewel hij toen de macht had, dat niet gedaan. Daarom zouden we (wettelijk) moeten regelen dat in dit soort gevallen altijd tenminste het volgende moeten gebeuren:
– als banken (beperkte en overheidssteun krijgt om omvallen tegen te gaan, zal (a) de top (RvB, Directies en Commissarissen) moeten worden ontslagen (zonder vergoeding uiteraard) en vervangen (de overheid benoemd!), (b) alle bonussen en bonus-systemen moeten worden afgeschaft en de bonussen van de voorgaande drie jaar moeten worden teruggevorderd, (c) eerst alle verplichtingen aan obligatie-houders van de bank worden afgewaardeerd; die zijn hun geld dan dus kwijt, voordat het geld van de overheid wordt aangewend als garantie.
– als het nodig is dat de bank structureel moet worden ondersteund wordt deze genationaliseerd en boven de hier genoemde maatregelen krijgen aandeelhouders dan dus niets voor de bank: hadden ze hun macht en invloed maar moeten aanwenden om de bank gezond te maken en te houden.
– als de overheid en onvermijdelijk dus de belastingbetalende burger garant staat zou eventuele opbrengsten uit de onvermijdelijke verkoop van de bank later op de beurs weer aan de burger moeten worden teruggeven (belastingverlaging) in plaats dat het stilzwijgend komt in de algemene middelen.
Met Dexia komt voor de centrale overheid nog een ander probleem boven, namelijk dat veel lagere overheden geïnvesteerd hebben in dit soort (typisch Belgische) banken. Dus als men obligatiehouders en aandeelhouders feitelijk met wat gebakken peren laat zitten, dan worden de vriendjes bij die lagere overheden daar niet vrolijk van, respectievelijk veel gemeenschapsgeld gaat verloren. Daarom is het verstandig de overheidsfinanciering van de locale overheden altijd via de bank van de centrale overheid te laten lopen. Dus alleen staatsobligaties en staatsleningen tegen vaste percentages. Iets wat – terecht – concerns al lang hebben ontdekt dat hun individuele werkmaatschappijen niet zelf hun geld moeten gaan beleggen of lenen, maar dat dat altijd via de thesaurie van het concern moet lopen.
Laten we eens kijken of onze overheden nu met deze tweede bank crisis iets willen gaan leren en regelen.
