We hebben met spoed een andere staatsinrichting nodig. De oude is niet toereikend voor de grote (sociale) veranderingen die gaande zijn en die in de komende tientallen jaren nog aanzienlijk zullen gaan verdiepen.
Als je nu de tekst van de oude grondwet leest (redelijk leesbaar, maar heeel lang) dan zie hoe gedateerd hij is door de overheersende stemming binnen de politieke elite in de jaren 80-tig die allee waren opgegroeid in de zestiger jaren. Kenmerken van die tijd is afnemend gezag voor klassieke autoriteit, burgers worden assertief gemaakt, de belangrijkste taak van de overheid is (gratis) diensten te leveren aan haar burgers; de klassieke sociale cohesie (had dan ook zijn verstikkende nadelen) is met het badwater wel weggedooid. De staat is er voor de burger en de burger niet voor de staat.
Om een hele boel redenen is dat (financieel) niet te handhaven.
Maar ook heeft de burger meer macht en mondigheid gekregen. De technologie van verkeer, communicatie en sociale netwerken staan toe dat in plaats van door ons gekozen vertegenwoordigers, wij zelf nu gewoon willen beslissen over een wet en een belasting. We staan aan de vooravond van vanzelfsprekende volksdemocratie of ook wel directe democratie genoemd.
De oude politieke structuren en instituten zullen moeten worden opgeruimd, en doen we het niet zelf dan zal de op hol geslagen burger dat gewoon (geweldagig) gaan afdwingen. Dat willen we vast niet, dus nadenken over hoe die nieuwe staatsinrichting er dan zou moeten uitzien.
Dat wordt klassiek vastgelegd in een grondwet. En daar hebben we eigenlijk al het eerste probleem. Want waarom zouden wij in de nieuwe tijd nog zo iets als een grondwet willen hebben? En waarom zou dat in de vorm van een tekst met artikelen moeten zijn, en niet in de vorm van een interactieve video op youtube, een website? Ik weet – kind van mij tijd – even geen andere effectieve vorm te bedenken en dus ga ik maar – tot iemand met het brillante idee komt – op de tekst verder. Die tekst is natuurlijk een website van overheidswege met als het kan veel (toelichtende) video’s, links, kaarten, animatie e.d.Vraag is dan, welke eisen stellen we aan die tekst en wat zou de in ieder geval in moeten staan?
Ik doe een opgooi!
- De tekst/ de informatie moet kort en bondig zijn. Nu zijn er meer dan 140 artikelen in de grondwet. 10 zou mooi zijn maar onhaalbaar. Meer als 50 is killing lijkt mij. 2 A4-tjes zou ook ideaal zijn; het zullen er wel 5 worden.
- De tekst moet eenduidig en zonder te veel mitsen en maren, en uitzonderingen. Wat er instaat geldt gewoon, zonder gepalaver.
- De tekst moet gewoon Nederlands en dus niet het juristen koeterwaals waar we steeds meer mee worden geconfronteerd. (kunt u ook uw testament niet meer lezen?) Samen met bovenstaande moet dat er toe leiden dat men de grondwet vanaf – bijvoorbeeld – 8 jaar gewoon kan worden voorgelezen en uitgelegd.
- Er wordt gestreefd naar een grote mate van vanzelfsprekende regels. Dat wil zeggen dat er in de politiek gelukkig veel discussie kan zijn over hoe en wat en welke kant we opgaan. Eigenlijk horen politieke onderwerpen niet te veel thuis in een grondwet, dat hoort de uitkomst te zijn van andere discussies en met andere besluitvorming.
In een volgende artikel eerst een opsomming welke onderwerpen wel en niet in de grondwet thuishoren.